Яшчэ сьветлай кафэ і бар'ы,
Гандлюе целам «Новы Свет»,
Кішаць бессаромныя тратуары,
Але ў завулках - жыцця няма,
Там цемра і завірухі скуголеннямі…
Ж неба сціснуў - і снег
Глушыць траскучыя жыцця бег,
Нясе сваё очарованье…
ён віецца, сцелецца, шамаціць,
Ён - ціхі, вечны і старадаўні…
Герой мой мілы і нявінны,
Ён і цябе запарушана,
Пакуль бязмэтна або сумна,
Ледзь пахаваўшы бацькі,
ты бадзяешся, бадзяешся без канца
У натоўпе хворы і пажадлівай…
Ужо ні пачуццяў, ні думак няма,
У пустых зрэнку няма ззянне,
Як быццам сэрца ад Тулянні
Састарэла на дзесяць гадоў…
Вось нясмелы святло ліхтар губляе…
як жанчына, з-за кута
Вось хто-то лісліва падпаўзае…
Вось - Папялушкі, падпаўзла,
І сэрца паспешліва сціснула
Невыразимая тоска,
Як бы цяжкая рука
Да зямлі прыгнула і прыціснула…
І ён ужо не адзін ідзе,
А дакладна з кімсьці новым разам…
Вось хутка пóд гару вядзе
Яго «Кракóвское Прадмесьце»;
Вось Вісла - снежнай буры пекла…
Шукаючы абароны за дамамі,
Стукаючы ад холаду зубамі,
Ён павярнуў зноў назад…
Зноў над сферай Капернік
Пад снегам у думу пагружаны…
(А побач - сябар ці супернік -
ідзе туга…) направа ён
Павярнуўся - трохі ў гару…
На імгненне слізгануў аслеплы позірк
Па праваслаўным сабору…
(Нейкі вельмі важны злодзей,
яго пабудаваўшы, НЕ дабудаваў…)
Герой мой хутка крок падвоіў,
Але хутка зьнямогся зноў -
Ён пачынаў ужо дрыжаць
Непераможнай дробнай дрыжыкі,
(У ёй усё пакутліва сплялося:
туга, стомленасць і мароз…)
Ужо гадзіны па бездаражы
Па заснежаным бадзяўся ён
без сну, без адпачынку, без мэтаў…
Суціхае злосны віск завеі,
І на Варшаву сыходзіць сон…
Куды ж яшчэ ісці? няма мачы
Блукаць па горадзе ўсю ноч. –
Цяпер ужо няма каму дапамагчы!
Цяпер ён - у самым сэрцы ночы!
Аб, чорны позірк твой, ночы цемра,
І сэрца каменнае глуха,
Без шкадавання і без слыху,
Як тыя аслеплы дома!..
Толькі снег пырхае - вечны, белы,
Узімку - ён плошчу аснежыць,
І мёртвае засыпет цела,
Вясной - ручаямі пабяжыць…
Але ў думках майго героя
Ужо амаль няскладныя трызненне…
ідзе… (Па снезе ўецца след
адзін, але іх, як было, двое…)
У вушах - нейкі цьмяны звон…
Раптам - бясконцая агароджа
саксонскага, павінна быць, у цяперашні час…
Да яе ціха прыхінуўся ён…
Калі ты загнаны і забіты
людзьмі, клопатам, іль тугою;
Калі пад труннай дошкі
усе, што цябе падкупляла, спіць;
Калі па гарадской пустыні,
Які ў роспачы і хворы,
Ты вяртаешся дадому,
І цяжкая вейкі іней,
Тады - спыніся на імгненне
Паслухаць цішыню начную:
Постигнешь слыхам жыццё іншую,
Якою ўдзень ты не застаў;
Па-новаму окинешь поглядам
Даль снежных вуліц, дым вогнішча,
ноч, ціха які чакае раніцы
над белым, запушенным садам,
І неба - кнігу паміж кніг;
Знойдзеш у душы спустошанай
Зноў вобраз маці схілены,
І ў гэты непараўнальны імгненне -
Ўзоры на шкле ліхтарным,
мароз, пахаладзеў кроў,
Твая халодная каханне -
Усе ўспыхне ў сэрцы удзячным,
Ты ўсё дабраславіш тады,
зразумеўшы, што жыццё - бязмерна боле,
Чым ты будзеш брэнд будзе,
А свет - выдатны, як заўсёды.
...........................................
1910-1921
__________
*Вуліца ў Варшаве. (заўв. А Блока)
Ананімны!